Stimuleringsfonds 15 jaar, 28 maart 2003
Jan Cassies Oeuvreprijs
Sonja de Leeuw (voorzitter)
(…) In een veranderend omroeplandschap, heeft het fonds zich in de afgelopen 15 jaar, voortdurend op zijn koers moeten bezinnen en deze waar nodig bijgesteld. Dat gebeurde in samenspraak met de publieke omroep en met makers, uiteraard zonder zijn statutaire doelstelling en taak uit het oog te verliezen: het stimuleren van bijzondere culturele programma’s voor radio en televisie en van in samenhang daarmee ontwikkelde digitale media producties. Bij dit jubileum lijken zich opnieuw andere tijden aan te dienen, die opnieuw bezinning op de taakvervulling van het fonds noodzakelijk maken. Het fonds deinst daarvoor niet terug, in tegendeel. Het is gewend zijn eigen beleid te toetsen aan de ervaringen in de praktijk en omgekeerd vormt die praktijk de belangrijkste bron bij het formuleren van dat beleid. Het zal met alle mogelijke creativiteit en naar wij hopen in open dialoog met betrokkenen, makers en publieke omroep, naar instrumenten blijven zoeken die steun geven aan en zorgdragen voor bijzondere culturele omroepproducties. Naar de mening van het bestuur blijft de belangrijkste missie van het fonds daarbij het stimuleren, het stimuleren van programma’s, van programmasoorten die de culturele programmering versterken, met name ook daar waar die programma’s en programmasoorten in de knel dreigen te komen.
Met het instellen van een prijs heeft het fonds gemeend op een bijzondere wijze aandacht te vragen voor de kwetsbare programmasoorten die tot zijn aandachtsgebied behoren in de hoop dat van de prijs een stimulerende werking uitgaat. Ter nagedachtenis aan zijn eerste voorzitter, Jan Kassies, heeft het Stimuleringsfonds de Jan Kassies Oeuvre Prijs in het leven geroepen. De prijs, waaraan een bedrag van 50.000 euro is verbonden, wordt dit jaar voor het eerst uitgereikt. De prijs is natuurlijk niet zomaar vernoemd. Het gedachtegoed van Jan Kassies komt er blijvend in tot uitdrukking: het moet gaan om culturele producties die blijk geven van maatschappelijke betrokkenheid die vorm krijgt in aandacht voor kwetsbare personen, waarin bovendien humor en ernst hand in hand gaan en die vanzelfsprekend kwalitatief hoogstaand zijn. Daarbij moet tevens sprake zijn van een oeuvre.
Het is voor u allen geen verrassing meer aan wie de eerste Jan Kassies Oeuvre Prijs zal worden uitgereikt. Het is wel een zeer groot genoegen om de winnaar, Heddy Honigmann, op deze bijeenkomst te kunnen eren. Heddy Honigmann wint de eerste Jan Kassies Oeuvre Prijs om verschillende redenen. Haar werk kent een grote diversiteit, zij maakte niet alleen korte en lange speelfilms (Uw mening graag, Hersenschimmen en Tot ziens), en enkele televisiefilms, maar ook vele documentaires, waaronder Metaal en Melancholie, O Amor Natural, Het Ondergronds Orkest, Crazy. Haar werk is in binnen- en buitenland bekend en bekroond. Het Museum of Modern Art in New York wijdt in september een retrospectief aan haar werk dat een vervolg zal krijgen in onder meer het MOMA San Fancisco. Heddy Honigmann heeft zelf meerdere malen gezegd dat al haar films over overleven gaan; inderdaad, overleven in de liefde, overleven in een taxi, overleven in de muziek in de ondergrondse van Parijs, overleven in herinnering, overleven op de dansvloer. Met een grote betrokkenheid bij mensen, met aandacht voor hun gevoelens van pijn, verlangen en eenzaamheid, geeft zij ons, het publiek van haar films, een blik in de kracht van de menselijke geest; overleven inderdaad, en hoe. Nooit ontbreekt de humor die het leven draaglijk kan maken, nooit ontbreekt de maatschappelijke context waarin mensen proberen te overleven, overigens zonder die expliciet aan de orde te stellen. Liever niet zelfs. Liever vertelt Heddy Honigmann haar verhalen over mensen door een verhaal over hun passies of weet zij die te activeren. Daarin bewijst zij ook een creatieve documentairemaker bij uitstek te zijn. Het herscheppen van de werkelijkheid in een documentaire verhaal over mensen en hun leven, een verhaal dat zij als filmmaker bedenkt en vormgeeft en waarin haar perspectief zichtbaar wordt in dat ene idee, het ‘filmidee’, bijvoorbeeld om de wereldgeschiedenis van de afgelopen twintig jaar te vertellen via muzikanten in de Parijse metro. Toen Annemieke Gerritsma en ik Heddy persoonlijk gingen vertellen dat de eerste Jan Kassies Oeuvre prijs aan haar zal worden uitgereikt, wist Heddy nog helemaal niet van het bestaan ervan. Druk in de montage van haar nieuwe film, was die publiciteit haar ontgaan. Na het lezen van de criteria zoals die in een eerder persbericht waren geformuleerd, riep ze uit dat ze zichzelf en haar werk dus, helemaal in de omschrijving herkende. Kan het mooier! Heddy, namens het hele fonds feliciteer ik je van harte met de prijs; mag ik je uitnodigen om de prijs die geen andere vorm heeft en krijgt dan het geldbedrag hier symbolisch in ontvangst te nemen. Mag ik je daarbij het eerste exemplaar van een boek overhandigen dat ter gelegenheid van het jubileum van het fonds is vervaardigd en dat een concrete uitdrukking is van de inspanningen van het fonds om het debat over radio en televisie te stimuleren. De Antenne van Belbal, genoemd naar de titel van de bijdrage van Fouad Laroui, is een verzameling opstellen van zeer diverse auteurs die allen in elk geval één ding gemeen hebben, namelijk de erkenning van de culturele functie en potentie van radio en televisie. Rijk geïllustreerd biedt deze speciale uitgave een reflectie op de relatie media en cultuur, media en kunst. Wij hopen dat met deze publicatie het debat levend blijft en dat alle bij radio en televisie betrokkenen zich opnieuw geïnspireerd en gestimuleerd voelen in hun pogingen die culturele functie van radio en televisie vorm en inhoud te geven (...)